Rrethi L�Arcobaleno

di Nicola Bavasso

 

PROVE DI SVILUPPO

 

 Shkuan edhe  pes� vjet ka pranimi i ligjes �� njohi minoritetet gjuh�sore historike italiane. N� k�t� mot shum� projekte qen� t� realizuar edhe shum� profesionistra t� rinj patin mund�sin� t� punojn� si m�sues�, operatore tek sportelet gjuh�sore edhe bashk�puntore te gazeta e revista. Me pranimin e ligj�s n�ng u dha vet zbatim nj� artikulli i P�rb�rjes italiane por u fuqizua edhe shpirti i pakicavet. Arb�resh�t patin shum� hare p�r ligj�n komb�tare edhe burthuan dica dyshime dhe kund�rshtrime tek artikujt� e ligjes krahinore �� qe e l�shuar simbjet �� shkoi.

Sot tek ruajtia e vler�simit i gjuh�s e kultur�s arb�reshe u sh�rbie mir� sepse u krijuan struktura �� koordinuan aktivitetet edhe projektet �� haptin nj� dritsore e re p�r zhvillimin e pakicavet. Por sot  gjith� kan� nevoi t� hapen edhe dyert  e bashk�punimin se t� mirren q�llimet �� duhen. U hap nj� diskutim i rr�pt� mbi gjuh�s arb�reshe, mbi p�rdorimin e saj n� shkollat, tek toponomastika  edhe tek  administratat publike. Me ligj�n u zgjuan edhe shkrimtar� t� ri, u themelluan shoqata edhe revista dygjuh�sh �� kushtuan faqe e faqe zhvillimit kulturor edhe ekonomik i Arb�ris�. Kush mendon se ligjet komb�tare e krahinore s� sualltin ndryshime te  jeta arb�reshe, dometh�n� se s�njeh vendet ku jeton sepse sot m� t� shum�t njer�z ndijuan sa i r�nd�sish�m �sht� t� jesh kulturorisht i b�gat edhe t� b�sh pjes� nj� realiteti �� �sht� e ruajtur v�rteta mir� pse �sht� e konsideruar si nj� �vler� e shtuar� e shoq�ris�. Sot por duhet edhe m� kujdes te gjith� projektet �� do t� b�hen. Nj� kujdes t� ve�ant ka t� v�het te dica sektore �� jan� shum� t� r�nd�sish�m. Gjuha arb�reshe ka t� ket� t� nj�tj�n nder� me italishtin e k�sht� m�simi nd�r shkollat ka t� b�het i d�tyruash�m e ka t� mbah�n n� orat �kurrikulari�. P�rdorimi i gjuhes ka t� hapet te veglat e komunikimevet si radio e televizjoni edhe te informatika se t� rr�mbenj interesin e studentevet.

Sono trascorsi cinque anni dall�approvazione della legge quadro. In questo lasso di tempo sono state realizzate molte iniziative progettuali che hanno prodotto attivit� lavorativa per molti giovani professionisti: insegnati,  addetti agli sportelli linguistici, collaboratori di riviste e giornali. Le leggi approvate hanno dato nuovi stimoli alle minoranze ed hanno, al contempo, rafforzato la coscienza e l�appartenenza ad una realt� alloglotta. Si sono gettate le basi per il futuro. Ora si punta a migliorare quello che si � realizzato e a colmare le lacune che frenano lo sviluppo socio-economico delle minoranze. Una maggiore attenzione deve essere posta all�insegnamento della lingua nelle scuole e puntare a rendere la materia obbligatoria. La lingua oggi necessita dello spazio dovuto nei mezzi di comunicazione e nell�informatica.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Rubrica pubblicata Venerd� 3 dicembre 2004 su "Tracce" pagine culturali del quotidiano

"LA PROVINCIA COSENTINA"